11 Şubat 2022 tarih 31747 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No:1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No:19) ile;

 

 

• 7352 sayılı Kanunla 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenilen, Geçici 14’ üncü maddede düzenlenen, 

• Bilanço esasına göre defter tutan gerçek kişiler ile kurumların, 

• 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançolarında yer alan yabancı paralarını dördüncü geçici vergi beyannamelerinin verilme süresi içinde veya 2022 yılı sonuna kadar, 

• Altın hesabı ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerini 2022 yılı sonuna kadar, 

• Türk Lirası mevduat ve katılım hesaplarına çevirmeleri halinde, 

• Faydalanılabilecek kur farkı, faiz, kar payı ve diğer kazançlara uygulanabilecek,

 

            İstisnaların usul ve esasları belirlenmiş olup, bu kapsamda açılacak hesaplardan, vadeden önce çekim yapılması halinde, istisna nedeniyle tahakkuk ettirilmeyen vergi ceza ve faiziyle birlikte geri alınacaktır.

 

            Getirilen düzenleme aşağıda ana başlıklar halinde özetlenmiştir.

 

 

 

• Bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri,

• Kurumlar vergisi mükellefleri,

 

Getirilen bu istisna hükümlerinden yararlanabilecektir.

 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından; 21.12.2021 tarih 31696 Mükerrer Sayılı ve 11.01.2022 tarih 31716 sayılı Resmi Gazetelerde yayımlanan Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğlerine göre;

 

• ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini gibi yabancı paraların bu kapsamda olduğu,

• Yurt içinde yerleşik Gerçek Kişilerin12.2021 tarihinde mevcut olan döviz tevdiat hesapları ve döviz cinsinden katılım fonu hesaplarını 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli TL mevduat veya katılma hesaplarına dönüştürmeleri halinde,

• Yurt içi yerleşik tüzel kişilerin ise, 31.12.2021 tarihinde mevcut olan dövizlerini, 6 ay veya 1 yıl vadeli TL mevduat veya katılma hesaplarına dönüştürmeleri halinde,

 

Getirilen destek hükümlerinden faydalanılabileceği açıklandığından, getirilen istisna düzenlemesinin de bu düzenlemeye aykırılık teşkil etmeyecek şekilde uygulanacaktır.

 

Tüzel kişilerin TL mevduat veya katılım hesaplarının vadesinin de gerçek kişilerde olduğu gibi 3 ay olmasının gerektiği yönündeki talepler doğrultusunda tebliğde tereddütleri giderici bir açıklama yapılması gerektiği görüşleri iletilse de bu yönde bir belirleme yapılmamıştır.

 

Her ne kadar; 7352 sayılı Kanun ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenilen Geçici 14’üncü maddede, dövizin 3 ay vadeli ( kurum veya gerçek kişi ayrımı yapılmaksızın veya ilgili Tebliğe atıf yapılmaksızın) TL mevduat veya katılma hesaplarına dönüştürülmesi halinde istisnadan yararlanılacağı hükmü, hem TC Merkez Bankası Tebliği’nden ayrı ve özel bir düzenleme olması hem de hukuk normları hiyerarşisi bakımından Kanuni düzenlemenin Tebliğle yapılan düzenlemenin üzerinde olması bakımından, kurumlar vergisi mükelleflerine 3 ay vadeli dönüşüm hesaplarında istisnanın uygulanmayacak olması, ihtilaflı durumlarının yaşanmasına sebep olabilecektir.

 

Dolayısıyla bu tür ihtilaflarla yaşanılmaması adına; TC Merkez Bankası Tebliğinde ya da farklı bir düzenleme ile net bir belirleme yapılmadığı sürece, tüzel kişilerin TL mevduat veya katılma hesaplarında vadenin en az 6 ay olması halinde getirilen istisnalardan yararlanılabileceği düşünülmektedir.

 

• Mükelleflerin 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançolarında yer alan yabancı paralar ve altın hesapları ile,

• 01.01.2022 tarihinden itibaren (bu tarih dahil) açılacak işlenmiş ve hurda altın hesabı bakiyeleri, İstisna kapsamındadır.

• Türk Lirasına dönüşümü yapılamayacak olan; alacaklar ve verilen avanslar bu kapsamda istisnadan yararlanamayacaktır.

• 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançolarında yabancı para bakiyesi bulunmayan mükellefler, bu istisnadan hiçbir şekilde yararlanamayacaktır.

 

• 2021/4’üncü geçici vergi döneminde (1/10/2021-31/12/2021) dönemine ilişkin hesaplanacak kur farkı gelirlerinden,

• Üzerinden kur farkı geliri hesaplanan ve 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançoda yer alan dövizlerin,

• En geç 2021/4’üncü dönem geçici vergi beyannamesini verme süresi içinde,

• En az 3 ay vadeli (tüzel kişilerde 6 ay vadeli) Türk Lirasına çevirmek suretiyle mevduat veya katılım hesaplarına dönüştürülmesi,

 

Halinde getirilen istisnalardan yararlanılabilecektir.

 

• 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançoda yer alan yabancı paraların,

• Dördüncü geçici vergi beyannamesi verme süresi içinde dönüşüm hesaplarına yatırılması halinde, hem 2021/4’üncü geçici döneminden, hem de 2022/1’inci geçici dönemindeki kur farkı gelirleri ile, paranın yatırıldığı tarihten 31.12.2022 tarihine kadarki faiz, kar payı ve diğer kazançlara istisna uygulanabilecektir.

• 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançoda yer almayan, 1.1.2022 tarihinden sonra edinilen yabancı paralar, 2022 yılında dönüşüm hesaplarına yatırılsa dahi getirilen istisnadan yararlanılamayacaktır.

 

 

• 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançolarda yer alan yabancı paraların,

• 2021/IV. Geçici Vergi beyannamesini verme süresi sonundan itibaren, 31.12.2022 tarihine kadar Türk Lirası mevduat veya katılma hesabına dönüştürülmesi halinde,

• Aktarılma tarihini içeren geçici vergi dönemi başından, TL mevduat veya katılma hesabının açılış tarihine kadar olan döneme ilişkin kur farkı kazançları,

• Vadesinden önceki tarihte sona eren geçici vergi dönemleri dahil olmak üzere, dönem sonları itibariyle tahakkuk eden faiz gelirleri ve kar payları,

• Bu hesaplardan vade sonunda elde edilecek faiz ve kar payı gelirleri ile diğer kazançlar,

• Kurumlar vergisinden istisna edilecektir.

• 2021/IV. Geçici Vergi beyannamesini verme süresi içinde, TL dönüşümü yapılmadığından dolayı, bu bölümde gerçekleşecek dönüşüm hesapları nedeniyle 2021/IV. Dönemde getirilen istisnadan yararlanılması mümkün olmayacaktır. (Tebliğ, 40.3.2. bölümü, son paragraf, 1 No.lu Örnek)

• 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançoda yer almayan, bir diğer ifadeyle bu tarih itibariyle, döviz bakiyesi bulunmayan kurumların, 2022 yılında edinecekleri dövizler için, TL dönüşüm hesabı açmış bulunsalar dahi, bu kapsamda getirilen istisnadan yararlanmaları mümkün olmayacaktır. (Tebliğ, 40.3.2. bölümü, 1 No.lu Örnek)

 

• 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançoda yer alan dövizlerden, 1.10.2021-31.12.2021 tarihleri arasındaki kur farkı gelirleri ile bunların dönüşüm sonrası faiz, kar payı ve diğer gelirler istisna kapsamındadır,

• İstisnaya konu edilecek kur farkı gelirinin tespitinde, dönem içi döviz çıkışlarında ve istisna tutarının hesaplanmasında ilgili hesaba giriş sırası esas alınacaktır,

• Bir diğer ifadeyle; dönem içi döviz satışlarında, ilgili hesaba giriş sırasına göre ilk giren ilk çıkar prensibine göre hareket edilerek hesaplama yapılacaktır,

• 31.12.2021 tarihi itibariyle Bankalar Hesabında yer alan yabancı paralar, birden fazla döviz tevdiat hesabından oluşması halinde, istisna uygulaması bakımından bu hesaplar birlikte dikkate alınarak, bu hesaplar arasındaki aktarımlar giriş-çıkış olarak değerlendirilmeyecektir (Tebliğ, 40.3.1.1. Bölümü),

• Düzenlemenin yapıldığı 7352 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 29.01.2022 tarihinden önce açılan dönüşüm hesaplarında da istisna uygulanabilecektir.

• İstisnaya ilişkin kur farkı gelirlerinin tespitinde, dönem içi döviz çıkışlarında ve istisna tutarının belirlenmesinde ilgili hesaba giriş sırası esas alınarak, ilk giren ilk çıkar yöntemi ile döviz bakiyeleri ve kur farkları tespit edilecektir.

• Döviz bakiyelerinin bir kısmı için dönüşüm hesabına aktarılarak, bu kısım için istisnadan faydalanılması mümkündür. Bu durumda; dönüştürülen yabancı paranın TL tutarının, 31.12.2021 tarihi itibariyle bakiye dövizin TL tutarına bölünmesi sonucunda dönüşüm oranı bulunur. Uygulanacak istisna tutarının bulunması için; 2021/10-12 dönemindi ilgili dövizin değerlemeden doğan kazanç tutarının dönüşüm oranı ile çarpılır. Bulunan kısım için istisna uygulanabilecektir. (Tebliğin, 40.1.1.1. bölümü, Örnek-2)

• 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançolarda yer alan yabancı paralarını dördüncü geçici vergi beyannamesi verme süresi içinde Türk Lirası mevduat veya katılma hesaplarına aktaran mükelleflerin, 01.01.2021 tarihinden dönüşüm tarihine kadar olan döneme ilişkin dönüşümden kaynaklanan kur farkı kazançları da kurumlar vergisinden istisna olacaktır. (Tebliğin, 40.3.1.2. bölümü)

• 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançolarda yer alan yabancı paralarını dördüncü geçici vergi beyannamesi verme süresi içinde Türk Lirası mevduat veya katılma hesaplarına aktaran mükelleflerin, mevduat veya katılma hesaplarının vadelerinden önceki bir tarihte sona eren geçici vergi dönemleri dahil olmak üzere dönem sonları itibariyle tahakkuk eden faiz ve kar payı gelirleri kurumlar vergisinden istisna olacaktır. (Tebliğin, 40.3.1.3. bölümü)

• Dönüşüme tabi tutulan yabancı paraların aktarıldıkları Türk Lirası mevduat veya katılma hesaplarından vade sonunda (14.07.2022) elde edilecek faiz veya kar payı gelirleri ile diğer kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilecektir. (Tebliğin, 40.3.1.4. bölümü)

 

• Mükelleflerin 31.12.2021 tarihi itibariyle bilançolarında yer alan atın hesabı ile,

• Bu tarihten sonra açılacak işlenmiş veya hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerinin,

• 2022 yılı sonuna kadar TL mevduat veya katılma hesaplarına dönüştürülmesi halinde,

• Dönüşüm tarihi itibariyle altın satışından (dönüşümden) doğan kazançlar,

• Açılacak mevduat veya katılma hesaplarının vadelerinden önceki tarihte sona eren geçici vergi dönemleri dahil olmak üzere dönem sonları itibariyle tahakkuk edecek faiz veya kar payları ile,

• TL mevduat veya katılma hesaplarından, vade sonunda elde edilecek faiz veya kar payı gelirleri ile diğer kazançlar,

• Kurumlar vergisinden istisna edilebilecektir. (Tebliğ, 40.3.3. bölümü)

 

• 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “İstisnalar” başlıklı 5’inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, vergiden istisna edilen kazançlara ilişkin giderlerin veya istisna faaliyetler kapsamındaki faaliyetlerden doğan zararların,

• İstisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmemesi genel kuralına rağmen,

• Bu düzenlemede öngörülen usul ve esaslara göre TL mevduat veya katılma hesaplarına dönüştürülen döviz ve altın hesaplarına ilişkin olarak, getirilen istisnadan kaynaklanabilecek zararlar,

• İndirim konusu yapılabilecektir. (Tebliğin 40.4. bölümü)

• Ayrıca; 16.02.2022 – 19.08.2022 döneminde geçici vergi dönemleri sonu itibariyle tahakkuk edilecek faiz tutarları dikkate alınarak, vade tarihi itibariyle, tahakkuk edecek faiz tutarları kurumlar vergisinden istisna edilebilecektir.

 

• Türk Lirası mevduat veya katılma hesaplarına yatırılarak istisnadan faydalanan mükelleflerin, dönüşüm hesaplarında yer alacak vade tarihinden önce bu hesaplardan çekim yapmaları durumunda, yararlanılan istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmak suretiyle gecikme faizi ile birlikte tahsili yoluna gidilecektir.